Het kiezen van doelen en het formuleren daarvan is een zaak die je met uiterste precisie aan moet pakken. De wijze waarop je gecommitteerd bent aan je doelt bepaalt namelijk voor het grootste deel de mate van je doorzettingsvermogen. Je kunt een goed doel herkennen wanneer het iets met je doet. Als je het voor je ziet in je verbeelding en je als gevolg daarvan geraakt wordt. In mijn lezingen maak ik vaak het onderscheid tussen droomdoelen, resultaatdoelen en procesdoelen. In dit artikel leg ik uit wat procesdoelen zijn en hoe je deze formuleert.
(Uit het boek Mentale veerkracht voor professionals)
Procesdoelen: de weg ernaar toe
Bij procesdoelen draait het om de weg er naar toe. Hoe ziet de weg naar jouw doel eruit? Wat moet je nu daadwerkelijk doen? Het voordeel van procesdoelen (ten opzichte van resultaatdoelen) is dat je procesdoelen grotendeels zelf in hand hebt. Waar bij resultaatdoelen vaak externe factoren meespelen zoals concurrentie, marktwerking, een moeilijk examen of een vervelende tegenstander, heb je bij procesdoelen veel meer controle over het behalen daarvan. Sommige mensen beweren dan ook dat het stellen van procesdoelen de weg is naar succes. Ze laten niks afhangen van de omgeving en zijn zelfsturend.
Voorbeelden van procesdoelen
Zo kun je als team bijvoorbeeld ervoor zorgen dat er optimaal wordt samengewerkt en dat er een open communicatie plaatsvindt. Gezamenlijk zorg je voor plezier (hoe doe je dat?), een fijne sfeer (hoe doe je dat?) en energie (hoe doe je dat?). Het uiteindelijke resultaat van dit proces zou kunnen zijn dat er ook beter wordt gepresteerd en dat de omzet wordt verhoogd.
“Procesdoelen zijn vaak ondersteunend aan het resultaat”
Bij procesdoelen gaat het echter om het eerste en is het resultaat een mooie bijvangst. Procesdoelen zijn in die zin dan ook vaak ondersteunend aan het resultaat. Het gaat om de uitvoering. Een schaatser richt zich volledig op het proces ‘goede bochten rijden’, hij focust zich op dit deel van de race. Het gevolg van dit proces zou een snellere eindtijd kunnen betekenen. Dit is een verschil met de schaatser die zich als resultaatdoel een snellere eindtijd had gesteld.
Procesdoelen gaan over ‘hoe’
Wanneer je als leidinggevende samen met je medewerkers, procesafspraken maakt en procesdoelen stelt, is de kans groot dat ook de resultaten worden behaald. Procesdoelen gaan over het ‘hoe’. Hoe gaan we dit bereiken? Hoe gaan we dit doen? Welke stappen zijn er nodig?
Als je een boek wilt schrijven en bij voorbaat al aan het eindresultaat denkt van 60.000 woorden kan de moed je soms in de schoenen zakken. Wanneer je het procesdoel formuleert om elke dag een stukje te schrijven knip je als het ware het doel op. Dit zorgt voor meer controle en overzicht. Bovendien motiveert het omdat je elke dag kleine succesjes boekt. Daarbij kan het ook een doel zijn om gewoon te genieten van het schrijven en maar te zien waar het uiteindelijk toe zal leiden. Misschien ooit een boek? Het draait om het proces. Sommige mensen genieten al van de vakantie op het moment dat ze met de koffers in de auto stappen, de ander heeft pas vakantie als deze op de plaats van bestemming is aangekomen. Proces versus resultaat.
Procesdoelen in de sport
Waar in het bedrijfsleven de scheidslijn tussen resultaat en proces soms heel klein kan zijn, wordt ditzelfde fenomeen in de sport genadeloos blootgelegd. Kampioen worden versus elke dag jezelf verbeteren. De wedstrijd winnen versus beter samenwerken. De tegenstander domineren versus je taak goed uitvoeren. Ook in je eigen leven kun je dit onderscheid maken. Als je gelukkig wilt worden zou je ‘gelukkig zijn’ als een resultaatdoel kunnen omschrijven. Een doel waar je maar een matige invloed op hebt. Want we weten allemaal dat het ook behoorlijk tegen kan zitten in het leven. Maar als jij je nu eens richt op het proces? Hoe word ik gelukkig? Wat moet ik doen, welke handelingen moet ik uitvoeren om gelukkig te worden? Tijd vrij maken voor jezelf, in het ‘nu’ zijn wanneer je met je kinderen speelt, aandacht besteden aan je vrienden. Een keer uitslapen, een cursus volgen etc. Het maakt niet uit. Wanneer jij je richt op het ‘hoe’, is de kans groot dat je het ook gaat bereiken. Je bent al onderweg.
Valkuilen bij het doelen stellen
Om veerkrachtig in het leven te staan is het stellen van doelen erg belangrijk. Het is daarin ook goed om je bewust te zijn van een aantal valkuilen. Zo kunnen teveel doelen in te weinig tijd voor druk en spanning zorgen. Je richt je aandacht op teveel dingen tegelijk en komt daardoor in de knoop. Wanneer je teveel doelen stelt die boven je vermogen liggen, kan dat zorgen voor stress en wanneer die steeds groter wordt, kan dat uiteindelijk leiden tot een burn-out. Ditzelfde fenomeen krijg je wanneer je doelen stelt die ver onder je niveau liggen. De gevolgen zijn hetzelfde, alleen noemen we het nu bore-out. Je gaat je vervelen, met energieverlies en lusteloosheid tot gevolg.
Een valkuil is ook om krampachtig aan je doelen vast te houden, terwijl al duidelijk is dat ze onhaalbaar zijn. Het zorgt voor demotivatie en onverschilligheid. Of voor rücksichtslosheid en star gedrag. In veel organisaties heeft de mate van het ziekteverzuim een oorsprong in het niet goed stellen van doelen. Het is uit balans. Er wordt niet goed gekeken naar de mensen en voor welke soort doelen zij ontvankelijk zijn.
Voor het stellen van de juiste doelen zijn de volgende vragen een goede graadmeter: Inspireert dit doel mij? Daagt dit doel me uit? Ligt mijn doel in het heden of in de toekomst? Hangt het bereiken van het doel alleen van mij af?
Wat je vervolgens kan doen is een lijstje maken van de acties die jij gaat ondernemen om het gestelde doel te bereiken. Aan de slag!
Verder lezen?
Je hebt een deel uit mijn boek Mentale Veerkracht voor professionals gelezen. Meer lezen over droomdoelen, procesdoelen en resultaatdoelen? Bestel dan het boek via Managementboek.nl of kijk voor meer informatie op deze website.
